Κύπρος 1974 : Η άγνωστη δράση των αρμάτων στην εισβολή

Κύπρος 1974 : Ελάχιστα γνωστή είναι στο ευρύ κοινό η δράση των ελληνοκυπριακών και των τουρκικών αρμάτων μάχης που διεξήχθη κατά την τουρκική εισβολή.

Γράφει ο Κωνσταντίνος Αλεξ. Δημητριάδης, το άρθρο πρωτοδημοσιεύθηκε στο armynow.net

Σύμφωνα με την έρευνά μου, η 23 ΕΜΑ διέθετε 32 άρματα μάχης Τ-34/85 αγορασμένα από την Ρωσία μέσω Αιγύπτου. Η Επιλαρχία διέθετε δύο Ίλες των 16 αρμάτων η κάθε μία και κάθε Ίλη ήταν χωρισμένη σε 3 ουλαμούς των 5 αρμάτων συν το άρμα του Διοικητή Ίλης. Ήδη πριν τον πόλεμο, η 23 ΕΜΑ είχε αποσπάσει από την 2η Ίλη της, 8 άρματα, 3 στην Αμμόχωστο ( Ι ΑΤΔ ) και 5 στην Κερύνεια (251 ΤΠ).

Με την εισβολή η μισή Επιλαρχία ήταν διασκορπισμένη εξ αιτίας της δράσης της στο Πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου. Βρέθηκαν λοιπόν 18 άρματα ως ετοιμοπόλεμα την 20η Ιουλίου κοντά στα θέατρα των επιχειρήσεων ήτοι μόνο μια Ίλη. Και μέσα σε όλα αυτά άρχισαν τα μηχανικά προβλήματα.

Σχεδόν άμεσα 2 άρματα ακινητοποιήθηκαν από βλάβη στον κινητήρα και εγκαταλείφθηκαν από τα πληρώματα τους. Άλλα 2 άρματα καταστράφηκαν από τουρκικά M72 LAW κοντά στην ακτή στο Πεντεμίλι και 1 εγκαταλείφθηκε κοντά σε εξοχικό κέντρο ακριβώς από πίσω τους μετά από βολή τουρκικού φορητού ΠΑΟ.

Το βράδυ της 20ης Ιουλίου 7 άρματα ενίσχυσαν την νυχτερινή επίθεση της ΕΛΔΥΚ στο Κιόνελι. Σχεδόν άμεσα 2 άρματα ακινητοποιήθηκαν από βλάβη. Την αυγή τα κατέστρεψε η Τουρκική αεροπορία. Άλλο 1 έπεσε στην αντιαρματική τάφρο Τσινάρ και εγκαταλείφθηκε. Οι Τούρκοι το τράβηξαν μετά δύο ημέρες και το χρησιμοποίησαν στις επιχειρήσεις για λογαριασμό τους. 8 συνολικά άρματα χάθηκαν “φθηνά” την πρώτη κιόλας μέρα.

Την 3η μέρα που οι Τούρκοι επιχείρησαν την τελική επίθεση κατά της Κερύνειας προσπαθώντας να την καταλάβουν πριν ξεκινήσει η εκεχειρία, τα 4 άρματα που ευρίσκονταν εκεί με σχεδόν εξαντλημένα τα πυρομαχικά τους, εγκαταλείφθηκαν από τα πληρώματά τους – ένα μάλιστα οδηγήθηκε από τον οδηγό στο χωριό του και εγκαταλείφθηκε εκεί (και αυτό έγινε αιτία για σφαγές όταν μπήκαν οι Τούρκοι) – ανεβάζοντας τις απώλειες σε 12 άρματα από τα συνολικά 32 της ΕΜΑ.

Κατεστραμμένο τουρκικό άρμα Μ-47 στην περιοχή Κόρνος

Κατά την διάρκεια της εκεχειρίας η 23 ΕΜΑ αναδιοργανώθηκε σε 2 ουλαμούς των 7 αρμάτων και έναν των 6 αρμάτων αλλά ήταν φανερό ότι τα άρματα ήταν καταπονημένα και δεν θα άντεχαν.

Κατά τον Αττίλα ΙΙ τα 3 άρματα της Αμμοχώστου εγκαταλείφθηκαν σε τέλεια κατάσταση, όταν οι Άγγλοι δεν επέτρεψαν στα πληρώματά τους να περάσουν μέσα από τις Βάσεις τους ενώ τα καταδίωκαν 13 άρματα Μ-48 των Τούρκων. Η μόνη αξιοσημείωτη συμβολή της 23 ΕΜΑ στον Αττίλα ΙΙ ήταν στην Μάχη στο Πυρόϊ στις 17/8/74.

Τα 2 άρματα υποστήριξαν την Διμοιρία των Καταδρομέων στην υπεράσπιση της περιοχής. Κατά την διάρκεια της μάχης 1 άρμα ακινητοποιήθηκε από βολή τουρκικού αντιαρματικού.

Άλλα 3 άρματα ακινητοποιήθηκαν στην περιοχή της Ν.Α.Λευκωσίας και καταλήφθηκαν από τους Τούρκους όταν έθεσαν υπό την κατοχή τους την περιοχή. Αλλα 3 άρματα καταστράφηκαν στις περιοχές Ανατολικά της Αγλαντζιάς, Βόρεια της Αθηαίνου και στην Λουριτζίνα.

Από αυτά 10 οι Τούρκοι τα επισκεύασαν χρησιμοποιώντας ανταλλακτικά που τους ήλθαν από το Πακιστάν και τα χρησιμοποίησαν εναντίον της Ε/Φ, από τα οποία 3 καταστράφηκαν από Α/Τ της Ε.Φ., 4 εγκαταλείφθηκαν από τα πληρώματα τους και 3 σχεδόν ανέπαφα κοσμούν τα Μουσεία τους.

Οι συνολικές απώλειες της 23 ΕΜΑ ήταν 13 (κατ’ άλλους 16) νεκροί ή αγνοούμενοι.

Τουρκικό άρμα μάχης Μ48 Κατεστραμμένο από αντιαρματική βολή της ΕΛΔΥΚ

Συνολικά η 23 ΕΜΑ έχασε 22 άρματα στον πόλεμο, οπότε στην συγχώνευση της με την 21 ΕΑΝ (η νέα μονάδα ονομάστηκε 21 ΕΑΡΜ) πρόσθεσε στην ουσία στο εναπομείναν δυναμικό της τ. Επιλαρχίας Αναγνωρίσεως μόνο 10 άρματα Τ-34/85 συν ένα Μ-47 των Τούρκων που κατελήφθη στο Κυπαρισσόβουνο, αφού έπεσε σε ναρκοπέδιο του 70 ΤΜΧ υπό τον Ανθλγό Λαμπασκή.

Σε ότι αφορά τις τουρκικές απώλειες τα πρώτα άρματα που ξεκίνησαν πολεμικές επιχειρήσεις στην Κύπρο ήταν μια Ίλη αρμάτων – 15 άρματα Μ-47 – της 39ης Μεραρχίας την 22α Ιουλίου. Η Ίλη ακολουθείτο από δύο τάγματα μηχανοκίνητου πεζικού, όλα κινούμενα προς Κερύνεια.

Σε αυτήν την πορεία τους έχασαν 2 άρματα Μ-47 από ΠΑΟ των 57mm και των 106mm στην πρώτη γραμμή ελληνικής αμύνης (85 άνδρες του 251 ΤΠ). Πλησιάζοντας την Κερύνεια αντιμετώπισαν την 2η γραμμή αμύνης του 251 ΤΠ – περίπου μια μειωμένης σύνθεσης διλοχία – όπου άλλο 1 άρμα Μ-47 ακινητοποιήθηκε από Α/Τ βλήμα των 3,5 που εκτόξευσαν οι αμυνόμενοι.

Άρμα Τ-34/85 της Ε.Φ. κατεστραμμένο από Α-Τ βολές των Τούρκων.

Αφού κατέλαβαν την πόλη της Κερύνειας δύο πληρώματα από 2 άρματα Μ-47 άφησαν τα άρματα τους έξω από το Κάστρο της πόλης παρότι ήξεραν ότι μέσα ήταν Έλληνες ναύτες, προφανώς αναζητώντας πλιάτσικο στην καταληφθείσα πόλη. Ο επικεφαλής της φρουράς του Κάστρου τότε από τις πολεμίστρες έριξε χειροβομβίδες μέσα στα άρματα από τις ανοικτές θυρίδες και τα κατέστρεψε και τα δύο.

Στις 2 Αυγούστου η 28η Μεραρχία έστειλε μια ομάδα Μ-47 με συνοδευτικά 2 ΤΟΜΠ Μ-113 στην περιοχή Κόρνος στην κορυφογραμμή του Πενταδάκτυλου μέσω ενός δασικού δρόμου. Αυτόν τον δρόμο είχε παγιδεύσει κλιμάκιο του 70 ΤΜΧ και άνδρες της ΕΦ είχαν στήσει ενέδρα.

Το προπορευόμενο Μ-47 έπεσε σε νάρκη και έκοψε ερπύστρια. το τέταρτο στην σειρά όχημα, ένα Μ-113 χτυπήθηκε από Α/Τ βλήμα και κατεστράφη ολοσχερώς. Τα εγκλωβισμένα 2ο και 3ο όχημα κατελήφθησαν από τους άνδρες της ΕΦ. Το 5ο άρμα έκανε ταχέως όπισθεν και απεγκλωβίστηκε. Οι άνδρες της ΕΦ θεωρώντας ότι το προπορευόμενο Μ-47 που πάτησε την νάρκη ήταν μη χρησιμοποιήσιμο το ανατίναξαν και σήμερα το κουφάρι του είναι μνημείο των Τούρκων.

Άρμα Τ-34/85 της 23 ΕΜΑ κατεστραμμένο από αντιαρματική βολή στην Κερύνεια

Τα άλλα δύο οχήματα – ένα Μ-47 και ένα Μ-113 – μεταφέρθηκαν στην Σκυλλούρα όπου έγιναν οι απαραίτητες επισκευές (στο Μ-47 είχε χαλάσει η ηλεκτροϋδραυλική περιστροφή του πύργου).

Στις 15 Αυγούστου το εν λόγω Μ-47 με πλήρωμα τους Λοχίες Δρόσο Κ. & Κριθάρη Α. και τους Κουδουνά, Νικολάου και Τούντα, μπήκαν μέσα σε σχηματισμό Ίλης Τουρκικών αρμάτων Μ-47 κοντά στην περιοχή της Σκυλλούρας και εκμεταλλευόμενοι το ότι κανείς δεν μπορούσε να αντιληφθεί ότι το εν λόγω άρμα το χειρίζονται Έλληνες μαυροσκούφηδες (είχαν αφήσει τα Τούρκικα διακριτικά πάνω του) χτύπησαν και αχρήστευσαν 7 άρματα Μ-47 αυτής της Ίλης πριν οι σαστισμένοι Τούρκοι καταλάβουν από που τους χτυπούσαν οι βολές.

Την δράση του “ελληνικού” Μ-47 παρακολουθούσε ο Ίλαρχος Χαραλάμπους από το επίσης “ελληνικό” πλέον Μ-113 και όταν κατάλαβε ότι κινδύνευαν να εντοπισθούν από τους Τούρκους έδωσε διαταγή για αποχώρηση από τον σχηματισμό τους όπως και έγινε. Από την υπόλοιπη Ίλη των Τουρκικών αρμάτων άλλα 2 άρματα τέθηκαν εκτός μάχης από εύστοχες βολές του Ελληνικού Πυροβολικού.

Επίσης την 6η Αυγούστου κατά την επίθεση της 28ης Μεραρχίας προς Λάπηθο-Καραβά 2 άρματα Μ-47 που υποστήριζαν Τάγμα Πεζικού χτυπήθηκαν και αχρηστεύθηκαν από Ελληνικά ΠΑΟ.

Στις 14 Αυγούστου η ΕΛΔΥΚ δέχεται επίθεση από την ΤΟΥΡΔΥΚ και τις ενισχύσεις των 2000 Πεζοναυτών / Αλεξιπτωτιστών που είχαν πέσει στο Κιόνελι και την Αγύρτα, με την συνδρομή 17 αρμάτων Μ-47.

Οι συντονισμένες βολές του Ελληνικού Πυροβολικού διαχώρισαν τις δυνάμεις των επιτιθέμενων από αυτές των αρμάτων με αποτέλεσμα άπαντες να οπισθοχωρήσουν αφήνοντας κατεστραμμένο 1 άρμα Μ-47.

Η ίδια επίθεση επαναλήφθηκε στις 16 Αυγούστου, αυτή την φορά ενισχυμένη με δυνάμεις της 39ης (50ο Σύνταγμα) και 28ης Μεραρχίας (σύνολο κάτι λιγότερο από 7000 άνδρες) και με μία επιπλέον Ίλη αρμάτων Μ-48.

Το στρατόπεδο κυκλώθηκε και κατελήφθη. Θέλοντας να προχωρήσουν οι Τούρκοι στην κατοικημένη περιοχή της Λευκωσίας αποκρούστηκαν από τους αμυνόμενους χάνοντας 4 άρματα Μ-48 από ΠΑΟ των 90mm (2 Μπικάκης, 1 Σερέτης, 1 Καβακιώτης), και 2 άρματα Μ-48 από ΠΑΟ των 106 mm και βολή Πυροβολικού.

Συνολικά οι Τούρκοι έχασαν στις επιχειρήσεις 6 Μ-48 και 17 ή 18 Μ-47 σύνολο 23 ή 24 άρματα (Πληρώματα 27 νεκροί – 51 τραυματίες).

ΠΗΓΗ

http://www.proelasi.org/2017/08/26/%CE%BA%CF%8D%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%82-1974-%CE%B7-%CE%AC%CE%B3%CE%BD%CF%89%CF%83%CF%84%CE%B7-%CE%B4%CF%81%CE%AC%CF%83%CE%B7-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%B1%CF%81%CE%BC%CE%AC%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%83%CF%84/