Ελληνικά τεθωρακισμένα: Τα άρματα μάχης της εθνικής φρουράς Τ-34 στις μάχες της εισβολής το 1974

Τη δράση και τις απώλειες της 23 Επιλαρχίας Μέσων Αρμάτων της Εθνικής Φρουράς, παρουσιάζει ο συγγραφέας και ερευνητής Κώστας Δημητριάδης, ο οποίος με το βιβλίο του ΚΥΠΡΟΣ Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΡΟΔΟΣΙΑ, παρουσιάζει λεπτομερώς τα γεγονότα συντάραξαν τον Ελληνισμό, πριν από 40 χρόνια...

Σύμφωνα με τον Κ. Δημητριάδη:

Η 23 ΕΜΑ διέθετε 32 άρματα μάχης Τ-34/85 αγορασμένα από την Ρωσία μέσω Αιγύπτου. Η Επιλαρχία διέθετε δύο Ίλες των 16 αρμάτων η κάθε μία και κάθε Ίλη ήταν χωρισμένη σε 3 ουλαμούς των 5 αρμάτων συν το άρμα του Δκτή Ίλης. Ήδη πριν τον πόλεμο, η 23 ΕΜΑ είχε αποσπάσει από την 2η Ίλη της, 8 άρματα, 3 στην Αμμόχωστο και 5 στην Κερύνεια.

Με την εισβολή η μισή Επιλαρχία ήταν διασκορπισμένη εξ αιτίας της δράσης της στο Πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου. Βρέθηκαν λοιπόν 18 άρματα ως ετοιμοπόλεμα την 20η Ιουλίου κοντά στα θέατρα των επιχειρήσεων ήτοι μόνο μια Ίλη. Και μέσα σε όλα αυτά άρχισαν τα μηχανικά προβλήματα. Σχεδόν άμεσα 2 άρματα ακινητοποιήθηκαν από βλάβη στον κινητήρα και εγκαταλείφθηκαν από τα πληρώματα τους. Άλλα 2 άρματα καταστράφηκαν από Τουρκικά M72 LAW κοντά στην ακτή στο Πεντεμίλι και 1 εγκαταλείφθηκε κοντά σε εξοχικό κέντρο ακριβώς από πίσω τους μετά από βολή τουρκικού φορητού ΠΑΟ.

Το βράδυ της 20ης Ιουλίου 7 άρματα ενίσχυσαν την νυχτερινή επίθεση της ΕΛΔΥΚ στο Κιόνελι. Σχεδόν άμεσα 2 άρματα ακινητοποιήθηκαν από βλάβη. Την αυγή τα κατέστρεψε η Τουρκική αεροπορία. Άλλο 1 έπεσε στην αντιαρματική τάφρο Τσινάρ και εγκαταλείφθηκε. Οι Τούρκοι το τράβηξαν μετά δύο ημέρες και το χρησιμοποίησαν στις επιχειρήσεις για λογαριασμό τους.

8 συνολικά άρματα χάθηκαν "φθηνά" την πρώτη κιόλας μέρα. Την 3η μέρα που οι Τούρκοι επιχείρησαν την τελική επίθεση κατά της Κερύνειας προσπαθώντας να την καταλάβουν πριν ξεκινήσει η εκεχειρία, τα 4 άρματα που ευρίσκονταν εκεί με σχεδόν εξαντλημένα τα πυρομαχικά τους, εγκαταλείφθηκαν από τα πληρώματά τους - ένα μάλιστα οδηγήθηκε από τον οδηγό στο χωριό του και εγκαταλείφθηκε εκεί (και αυτό έγινε αιτία για σφαγές όταν μπήκαν οι Τούρκοι) - ανεβάζοντας τις απώλειες σε 12 άρματα από τα συνολικά 32 της ΕΜΑ.

Κατά την διάρκεια της εκεχειρίας η 23 ΕΜΑ αναδιοργανώθηκε σε 2 ουλαμούς των 7 αρμάτων και έναν των 6 αρμάτων αλλά ήταν φανερό ότι τα άρματα ήταν καταπονημένα και δεν θα άντεχαν.
Κατά τον Αττίλα ΙΙ τα 3 άρματα της Αμμοχώστου εγκαταλείφθηκαν σε τέλεια κατάσταση, όταν οι Άγγλοι δεν επέτρεψαν στα πληρώματά τους να περάσουν μέσα από τις Βάσεις τους ενώ τα καταδίωκαν 13 Μ-48 των Τούρκων. Η μόνη αξιοσημείωτη συμβολή της 23 ΕΜΑ στον Αττίλα ΙΙ ήταν στην Μάχη στο Πυρόϊ στις 17/8/74.
Τα 2 άρματα υποστήριξαν την Διμοιρία των Καταδρομέων στην υπεράσπιση της περιοχής. Κατά την διάρκεια της μάχης 1 άρμα ακινητοποιήθηκε από βολή τουρκικού αντιαρματικού.
Άλλα 3 άρματα ακινητοποιήθηκαν στην περιοχή της Ν.Α.Λευκωσίας και καταλήφθηκαν από τους Τούρκους όταν έθεσαν υπό την κατοχή τους την περιοχή. Αλλα 3 άρματα καταστράφηκαν στις περιοχές Ανατολικά της Αγλαντζιάς, Βόρεια της Αθηαίνου και στην Λουριτζίνα.
Συνολικά η 23 ΕΜΑ έχασε 22 άρματα στον πόλεμο.

Από αυτά 10 οι Τούρκοι τα επισκεύασαν χρησιμοποιώντας ανταλλακτικά που τους ήλθαν από το Πακιστάν και τα χρησιμοποίησαν εναντίον της Ε/Φ, από τα οποία 3 καταστράφηκαν από Α/Τ της Ε.Φ., 4 εγκαταλείφθηκαν από τα πληρώματα τους και 3 σχεδόν ανέπαφα κοσμούν τα Μουσεία τους.
Οι απώλειες της 23 ΕΜΑ ήταν 13 (κατ' άλλους 16) νεκροί ή αγνοούμενοι.